بتن مگر

بتن مخلوطی است که از ترکیب سه ماده اصلی سیمان، آب و سنگدانه تشکیل می‌شود و هرگونه تغییر در نسبت‌ها و یا افزودن هر نوع ماده اضافی باعث ایجاد انواع بتن می‌گردد که مصارف مختلفی در صنعت بتن دارند؛ یکی از انواع بتن که در این مقاله می‌خواهیم به آن بپردازیم بتن مگر می‌باشد. از آنجا که استفاده از این نوع بتن در صنعت ساخت‌و‌ساز بسیار منحصر به‌فرد و خاص می‌باشد سخن از آن نیز بسیار کوتاه خواهد بود و پیچیدگی سایر انواع بتن را ندارد. 
بتن مگر، بتنی غنی نمی‌باشد. بدین معنی که نسبت سیمان به آب و البته به کل مصالح می‌تواند کم ‌باشد تا جایی‌که هر چه نسبت مصالح به سیمان بیشتر باشد بتن مگر خشک‌تری خواهیم داشت و حجم آن کمتر یا به اصطلاح لاغرتر می‌شود و موجب می‌گردد تا تحرک سنگدانه‌ها محدود شود و تحت عنوان یک محافظ مناسب در بتن‌ریزی مطرح گردد.
بتن مگر که به آن بتن لاغر یا بتن نظافت نیز می‌گویند استحکام بسیار کمتری نسبت به انواع بتن دارد و عموما به‌عنوان یک لایه پوششی از سازه محافظت می‌نماید اما در فعالیت‌های ساختمانی بسیار حائز اهمیت است و با وجود این که نقش آن در ساخت سازه بسیار محدود می‌باشد از ضرورت حضور آن نمی‌توان غافل شد.

 تعریف بتن مگر

بتن مگر بتونی‌ست غیرمسلح که مقدار سیمان آن از میزان آب موجود در آن کمتر می‌باشد این خصوصیت، آن‌ را به عنوان لایه‌‌ پایه انواع بتن، به‌طوریکه انواع دیگر بتن روی آن قرار می‌گیرد ایده‌آل ساخته تا در تهیه سطح صاف در زمین‌های ناهموار و پوشش زمین‌های خاکی از آن بهره برند.

بتن ریزی توسط تراک میکسر 

بتن مگر با محتوای آب بالا در مقایسه با سایر انواع بتن مانند بتن خود‌تراکم، بتن آماده، بتن سبک، بتن آرمه و بتن موجود در قطعات بتنی پیش ساخته از نسبت سیمان بسیار پایین‌تری برخوردار می‌باشد و در اصطلاح بتنی با عیار کم سیمان است.
 میزان سیمان مصرفی در بتن مگر معمولا بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم بر متر مکعب متغیر می‌باشد که بسیار کمتر از سیمان سایر انواع بتن‌ها می‌باشد. به‌عبارتی بتن با محتوای سیمان کمتر از ۱۰٪ کل محتوای سایر مواد تشکیل‌دهنده آن را می‌توان بتن مگر نامید از آن‌جا که در آن از سیمان کمتری مصرف می‌شود معمولا به‌عنوان زیر پایه استفاده می‌گردد تا سازه از خاک محافظت گردد.
در ساخت و استفاده از بتن مگر باید دقت بالایی اعمال گردد چرا که قرار است به‌عنوان مهر و موم لایه‌های اصلی بتن به بافت زیرین استفاده گردد و هر گونه اجرا و نسبت اختلاط نادرست باعث به‌وجود آمدن ترک در بتن خواهد شد.
پس می‌توان گفت آماده‌سازی دقیق، کلید اصلی بتن مگر می‌باشد.
بتن مگر به‌عنوان یک زیر پایه در پروژه‌هایی استفاده می‌شود که زمین آن به خودی خود دارای پتانسیل مناسبی برای شروع اجرای یک پروژه نیست و با کمک آن در جاده‌ها به‌عنوان پایین‌ترین سطح زیرسازی و همین‌طور در احداث بنا بستر پایداری جهت شروع کار فراهم می‌شود و تحت شرایط خاص با نظارت و تایید مهندسین اجرا می‌تواند مانند یک مایع جریان یافته و کاربری‌اش را سهل و آسان گرداند؛ بدین معنی که با کمک روان‌کننده‌ها و با تایید دستگاه نظارت بتن مگر روان‌تری داشته باشیم تا بتن‌ریزی راحت‌تر صورت گیرد چرا که  بتن مگر به دلیل ضخامت کمی که دارد امکان ویبره کردن آن دشوار است  و بدین‌صورت نیاز به ویبره کردن کم‌تر احساس می‌شود.

تهیه ملات توسط کارگران ساختمانی

 چگونگی آماده‌سازی بستر زمین قبل از بتن‌ریزی

۱- قبل از شروع انجام هرگونه عملیات بتن‌ریزی مشخصات فنی پروژ‌ه و استانداردهای موردنظر باید به توافق بین پیمانکار و کارفرما برسد. از جمله چگونگی تمیزکاری و آماده‌سازی پی، محل‌های بتن‌ریزی و ساخت بتن که قبل از دستور بتن‌ریزی باید توسط نماینده کارفرما و مهندس ناظر کنترل گردند.
۲-سطح پی‌ها که در تماس با بتن قرار می‌گیرند باید به‌گونه‌ای آماده‌سازی شوند که در حین اجرا و بعد از تکمیل سازه پاسخ‌گوی نیازهای سازه در جهت استقرار یک بنای مستحکم و استوار باشند.
۳- چنانچه نیاز به حفاری باشد باید انفجار به‌گونه‌ای باشد که سنگ‌های درجا آسیب نبینند و یا شکست و ترک اضافی ایجاد نشود چرا که باید توسط بتن جایگزین شود که قطعا در افزایش هزینه برآورد شده نقش به‌سزایی خواهد داشت. 
۴-  هم‌چنین سنگ‌‌هایی که دچار تجزیه یا هوازدگی شده‌اند باید توسط مواد مناسب آب‌بندی و درزگیری شوند.
۵- در اغلب موارد نیاز است سطح سنگ‌‌ها پوشش داده شوند تا در آب ‌و ‌‌‌هوای مرطوب و شرایط جوی نامساعد به‌خصوص در هنگام بارندگی بهینه شوند. به‌طوریکه کارگران مجبور نخواهند بود در یک محیط سراسر گل و لای کار کنند، هم‌چنین میلگردها و قالب‌ها تمیزتر خواهند ماند و به‌طور کل تمیزکاری قبل از بتن‌ریزی به حداقل خواهد رسید.
۶- بهتر است سطوح سنگ‌ها و حتی خود پی عاری از آب آزاد سطحی باشند تا در پیوستگی بتن و سنگ خللی وارد نگردد.
۷- چنانچه مقدور باشد پی‌های داخل خاک بایستی تا قسمت دست نخورده مصالح حفاری شده و با مصالح مناسب جایگزین گردند.
۸- در آخر خاک ضیف و نرم در محل پی باید توسط مصالح مناسب ترمیم گردد.

حال باید به‌ دنبال راه‌‌‌حلی جهت چگونگی رسیدن به نتیایج فوق باشیم،‌ این‌که پی باید چگونه تمیز گردد و یا جهت جایگزین نمودن مصالح ترک خورده از چه مصالحی استفاده شود؟ با کمک چه وسیله‌ای سطح را خشک نماییم؟ چه نوع ماده‌ آب بندی بهترین کارآیی و عملکرد را خواهد داشت؟ 
قدر‌مسلم محققان و مهندسین عمران و سازه این پرسش‌ها را نیز بدون پاسخ نگذاشته‌اند، بهترین گزینه برای انجام موارد فوق بتن مگر می‌باشد چرا که نه‌ تنها بخاطر عیار پایین سیمان قیمت تمام شده کمتری خواهد داشت بلکه بستر خاک‌برداری شده را جهت مراحل بعدی بهینه می‌سازد. 

موارد استفاده از بتن مگر

- تهیه سطح یکنواخت فونداسیون و جلوگیری از تماس مستقیم بتن فونداسیون با خاک 
- استفاده عمده در زیر پایه‌‌ها (جایی که پایه اصلی می‌خواهد در آن قرارگیرد)
- به‌عنوان پایه در زمینه روکش آسفالت 
پایه بتنی مگر در روکش آسفالت در مقایسه با پایه عمومی نیمه سفت و سخت از کارکرد بهتری مانند مقاومت بالا و مقاومت در برابر فرسایش برخوردار است و در بارگذاری‌های ناشی از ترافیک بر روی آسفالت، می‌تواند مؤثر واقع شود که تحقیقات در این مورد در بازار رقابتی صنعت ساخت و ساز بریتانیا در بخش عمده‌ای از ساخت و سازهای مهندسی عمران دنبال می‌شود و به نتایج مطلوبی نیز در این زمینه رسیده‌اند.

آماده سازی لایه زیرین آسفالت

اکنون از بتن مگر چه انتظاراتی داریم؟

۱- ایجاد یک بستر مناسب برای بتن‌ریزی
۲- محافظت از فونداسیون اصلی از خاک لایه زیرین
معمولا رطوبت و یا سایر مواد شیمیایی موجود در خاک مانند سولفات‌ها ممکن است به بتن آسیب رسانده و موجب کاهش مقاومت آن گردند.
۳-  مانع از جذب آب‌ بتن توسط خاک لایه زیرین 
۴-  مانع از نفوذ سیمان موجود دربتن توسط خاک لایه زیرین 
۵-  هموارنمودن و تراز کردن فونداسیون 
... و در واقع هدف استفاده از  بتن مگر رسیدن به مورد آخر یعنی داشتن فونداسیونی صاف و همگن می‌باشد.

بتن ریری فنداسیون بر روی بتن مگر

 قبل از ریختن بتن مگر یک‌سری نکات اساسی وجود دارد که باید توسط مجریان امر بر دقت اجرای آن نظارت کامل اعمال گردد. در ذیل به برخی از این موارد اشاره گردیده است:
۱-   زیر‌سازی و بستر باید مرطوب شده و بدون خیس شدن کامل روی آن بتن ریخته شود.
۲-   پس از افزودن آب به اجزای تشکیل دهنده بتن مگر حداقل دو دقیقه زمان نیاز است تا عمل اختلاط  کامل شود.
۳-  از آنجا که آرماتوربندی از کف صورت می‌گیرد باید سطح بتن مگر عاری از هرگونه مواد آلاینده و مضر بوده و سطح کاملا یکنواخت باشد تا آرماتوربندی و صفحه‌گذاری به بهترین نحو ممکن صورت پذیرد.
۴-   شفته آهکی( مخلوط خاک، شن،آب و آهک) که قبل از بتن ریزی در محیط‌های مرطوب جهت افزایش مقاومت فشاری بستر اجرا می‌گردد نیز باید رطوبت کافی داشته باشد تا از جذب آب بتن توسط آن جلوگیری شود و بتن اصطلاحا پوک نشود.
لازم به ذکر است شفته آهک زمانی آماده ‌است که به مقاومتی معادل ۵.۱ کیلوگرم برمترمربع رسیده باشد و در اصلاح هرگاه اثر کفش هنگام راه رفتن روی آن باقی‌ نماند می‌گویند شفته آهکی آماده شده است و می‌توان بتن مگر را روی آن اجرا نمود.

تهیه بتن مگر در حجم پایین درمحل پروژه

ساخت و اجرای بتن مگر

◄بتن مگر باید مخلوطی از مواد زیر باشد:
الف- سیمان 
ب- مصالح
ج- آب
د- طبق نظر پیمانکار ترکیبات کاهنده آب و مواد افزودنی 
طرح مخلوط مقدار و نوع سیمان، میزان آب، درجه‌بندی سنگدانه و نوع مواد افزودنی مصرفی به منظور پاسخگویی به مشخصات مورد نظر پیانکار یا مهندس اجرا توسط آزمایشگاه ارائه می‌گردد.

◄ باتوجه به حجم بتن‌ریزی از لوازم و ابزار متفاوتی در ساخت استفاده می‌گردد مانند: بتونیر یا میکسر
چنانچه حجم آن کم باشد از بتونیر جهت اختلاط استفاده می‌شود اما در پروژه‌های بزرگ با حجم بتن مصرفی بالا باید از کارخانه تولید بتن آماده، ‌بتن مگر خریداری شده و توسط تراک میکسر به محل بتن‌ریزی آورده شود. گاها در پروژه‌های بزرگ در محل ساخت سازه بچینگ تولید بتن مستقر می‌گردد که در این صورت نیز بتن مگر از بچینگ مستقر در محل تهیه می‌گردد که حمل آن نیز باز هم توسط تراک میکسر صورت می‌گیرد و در جاهایی که امکان استفاده از تراک میکسر نباشد از باکت (باکس‌‌های نسبتا بزرگ که توسط جرثقیل جابجا می‌شوند) و یا حتی فرقون جهت حمل بتن مگر استفاده می‌شود.

◄پس از آن‌‌که عملیات گودبرداری انجام می‌شود چنانچه خاک سست باشد ابتدا خاک کوبیده و محکم می‌گردد در غیر این‌صورت به کوبیدن نیازی نیست، پس از آن با مرطوب کردن سطح بستر، ‌بتن مگر توسط پمپ بتن و یا در ابعاد کوچک توسط کارگران ساختمانی ریخته می‌شود و پس از آن مانند هر نوع بتنی سطح آن پرداخت می‌گردد که می‌تواند عملیات پرداخت توسط کمچه، تخته ماله، شمشه آهنی و هر نوع ابزار ترازکننده انجام شود. 

◄ضخامت بتن مگر حدودا ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود ولی چانچه نیاز سازه ایجاب کند از ۵ سانتی‌متر نباید کمتر و ترجیحا از ۲۰ سانتی‌متر نباید بیشتر باشد.

 ◄جهت اجرای فونداسیون روی بتن مگر، لازم است بتن مگر حدود ده ساعت با پاشش آب مرطوب نگه داشته شود تا فرآیند هیدراتاسیون و گیرش بتن به‌طور کامل انجام شود.
در اغلب موارد پس از گذشت یک روز سطح بتن مگر کاملا خشک شده و می‌توان عملیات بتن‌ریزی را بر روی آن اجرا نمود.

◄نباید فراموش کرد که کلیه وسایل ایمنی منجمله چکمه لاستیکی،لباس کار مناسب و کلاه ایمنی باید در اختیار کارگران و افراد دخیل در امر بتن ریزی قرار‌گیرد. 
نکته اساسی که باید به ‌آن دقت نظر داشت این است که هدف ما در استفاده از بتن مگر داشتن سطحی صاف، تمیز و عاری از هرگونه مواد شیمیایی برای رسیدن به یک فنداسیون بادوام و مستحکم می‌باشد چرا که زیرسازی در کلیه‌ پروژ‌ه‌های ساختمانی مبنایی بر داشتنن سازه‌ای استوار و مقاوم با طول عمر طولانی خواهد بود.

شرکت پایهان بتن با تجهیزات فوق پیشرفته و پرسنل مجرب امکان تولید بتن مگر با ظرفیت بالا  و اجرای آن در محل پروژه تحت نظر مهندسین کارآزموده و نظارت بر اجرای آن توسط مدیران کنترل کیفیت در سطح مشهد آماده همکاری با کلیه شرکت‌های ساختمانی و پیمانکاران و مجریان امور ساخت‌و‌ساز می‌باشد.

واحد تحیق و توسعه شرکت پایهان بتن