بتن ریزی

بتن ریزی یکی از کارهای سخت و پرچالش در ساخت و ساز است که از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. همانطور که می‌دانید بتن خود از ترکیب موادی به مانند سنگدانه، آب و سیمان ساخته شده است و گاهی نیز مواد دیگری به عنوان افزودنی در آن به کار می‌رود. استفاده از مواد افزودنی نیز در ساخت بتن برای افزایش میزان دوام و استحکام است. به صورت کلی به فرایند ساخت بتن و ریختن آن در محل‌های مورد نظر در ساختمان، بتن ریزی گفته می‌شود. لازم به ذکر است که تمامی مراحل بتن ریزی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و اجرای درست و اصولی آن منجر به افزایش میزان استحکام سازه خواهد شد. همچنین امروزه از بتن آماده نیز در ساخت و سازها استفاده می شود.

بتن به مانند آهن آلات در مهم‌ترین قسمت‌های یک سازه مانند ستون، سقف و مواردی از این دست قرار می‌گیرد. حال در این مطلب با ما همراه باشید تا به بررسی تجهیزات مورد نیاز، مراحل اجرا و نیز الزامات اجرا و بتن ریزی بپردازیم و هر یک را به صورت اصولی خدمت شما عزیزان شرح دهیم. 

تجهیزات مورد نیاز برای بتن ریزی

هر یک از مراحل بتن ریزی به یکسری تجهیزات خاص نیاز دارد که از جمله این موارد می‌توان به میکسر، انتقال دهنده و ویبراتور اشاره کرد. هر یک از این تجهیزات وظیفه خاصی را در پیش‌برد مراحل بتن ریزی دارند که در این بخش به هر یک از آن‌ها اشاره خواهیم کرد. 

میکسر بتن چیست و چه انواعی دارد؟

میکسر و یا همان مخلوط کن بتن؛ همانطور که از نام آن مشخص است برای اختلاط سنگدانه، سیمان و آب مورد استفاده قرار می‌گیرد. میکسر بتن دارای انواع مختلفی است که در ادامه به انواع آن اشاره خواهیم کرد.

1.    میکسر پیوسته بتن

میکسر پیوسته بتن یکی از انواع میکسر است که تمامی مراحل از جمله بارگیری، اختلاط و خروج در آن به صورت پیوسته صورت می‌گیرد. این مدل از میکسر مزیت‌هایی را دارد که از جمله آن می‌توان به افزایش میزان بهره‌وری، کنترل بهتر بر روی کیفیت و نیز کاهش میزان ضایعات و هدر رفت مواد اولیه اشاره کرد. به صورت کلی استفاده از این مدل میکسر خطای انسانی را به حداقل خواهد رساند، برای همین هم از این مدل میکسر در پروژه های بزرگ به مانند ساخت سد و پل استفاده می‌شود.

2.    بچ میکسر

مخلوط کننده پیمانه‌ای و یا همان بچ میکسر، یکی از بهترین و رایج‌ترین انواع میکسر است که در بتن ریزی از آن استفاده می‌شود. این مخلوط کن‌ با میسکر پیوسته متفاوت است و به جای انجام تمامی مراحل به صورت پیوسته، هر یک از مراحل به صورت مستقل از هم انجام می‌شود. بچ میکسرها دارای دو نوع هستند که عبارتند از میکسر بشکه‌ای و میکسر دیگی که هر یک در محیط ‌های خاصی استفاده می‌شوند. 

درام میکسرها یا همان میکسرهای بشکه‌ای خود دارای انواع مختلفی هستند که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد. 

1.    درام میسکر شیب دار (Tilting Drum Mixer)

عمل تخلیه در این مدل از میکسر به واسطه چرخاندن محفظه آن صورت می‌گیرد و به سمت پایین تخلیه انجام می‌شود. از این نوع میکسر بشکه‌ای می‌توان در شیب‌های مختلف استفاده کرد. 

2.    درام میکسر بدون شیب (Non-Tilting Drum Mixer)

محفظه به کار رفته در این میکسر همیشه به صورت افقی است و درجه آن قابل تنظیم نیست. عمل تخلیه بتن در این مدل از درام میکسر به کمک یک شوت شیب‌دار انجام می‌شود. 

3.    درام میکسر معکوس (Reverse Drum Mixer)

این مدل از میکسر بشکه‌ای شباهت بسیار زیادی به درام میکسر بدون شیب دارد. اما یک تفاوت اساسی با آن دارد که آن هم داشتن یک ورودی و یک خروجی برای بتن است. جهت دوران در هنگام ورود بتن با جهت دوران در هنگام خروج بتن در این دستگاه میکسر متفاوت است. اختلاط و تخلیه در این مدل از میکسر نیز به کمک دو تیغه انجام می‌شود. از این مدل میکسر می‌توان برای اختلاط قطعات بتنی پیش ساخته نیز استفاده کرد. 

تراک میکسر چیست؟

تراک میکسر یکی از انواع میکسر معکوس است که بر روی کامیون نصب می‌شود. کنترل انجام اختلاط توسط این نوع میکسر توسط راننده انجام می‌شود؛ چرا که تمامی تجهیزات مورد نیاز برای تغییر دوران و یا تغییر سرعت اختلاط در داخل اتاق راننده است. 

پن میکسر چیست؟

تراک میکسر در حقیقت یک نوع میکسر معکوس است که دارای محور دوران عمودی است. محفظه به کار رفته در میکسرها متفاوت است و در این مدل از میکسر از محفظه‌هایی به مانند دیگ استفاده می‌شود. پن میکسرها بر اساس محفظه و تیغه دارای دو نوع هستند که در نوع اول تیغه‌ها درون محفظه بدون حرکت باقی می‌مانند و محفظه دوران می‌کند؛ و در نوع دوم تیغه‌ها دوران کرده و محفظه بدون حرکت است. 

انتقال دهنده بتن چیست و چه انواعی دارد؟

انتقال دهنده بتن همانطور که از نام آن مشخص است، وسیله‌ای است که از آن برای انتقال بتن تازه از محل ساخت به محل بتن ریزی استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که روشی که از آن برای انتقال بتن استفاده می‌شود روی کیفیت بتن بسیار تاثیرگذار است. به صورت کلی زمان انتقال بتن بسیار مهم است و بتن پیش از گیرش اول باید به محل بتن ریزی تحویل داده شود. 

اگر انتقال بتن از محل ساخت به محل بتن ریزی طول بکشد، ممکن است منجر به جداشدگی و کاهش میزان اسلامپ بتن شود. از روش‌های مختلفی برای انتقال بتن از محل ساخت به محل بتن ریزی استفاده می‌شود که از جمله این روش‌ها می‌توان به تشت ملات، فرغون، بالابر، شوت و نیز تراک میکسر اشاره کرد. در ادامه به برخی از پرکاربردترین این موارد اشاره خواهیم کرد. 

1.    تشت بتن و فرغون

تشت بتن و فرغون از جمله ابزارهای انتقال رایج بتن هستند که در ساخت و سازهای کوچک از آن‌ها استفاده می‌شود. این مدل انتقال‌ دهنده‌ها برای انتقال بتن در حجم کم گزینه مناسبی هستند. 

2.    شوت یا ناوه شیب دار

شوت یا ناو شیب‌دار وسیله‌ای است که برای انتقال بتن در ترازهای پایین‌تر از سطح زمین مورد استفاده قرار می‌گیرد. به بیان ساده این مدل از شوت تنها زمانی کاربرد دارد که محل ساخت بتن از سطح زمین فاصله داشته باشد. یکی از فاکتورهای مهم در نصب شوت نیز شیب نصب استاندارد است. در صورتی که شیب به درستی رعایت نشود، بتن به سمت محل بتن ریزی حرکت نخواهد کرد. از این مدل انتقال دهنده بیشتر برای بتن ریزی صحرایی استفاده می‌شود. 

3.    تراک میکسر

همانطور که پیش از این نیز به آن اشاره کردیم، تراک میکسر نوعی از میکسر است که بر روی کامیون نصب می‌شود. از این مدل انتقال دهنده می‌توان برای انتقال بتن به مسافت‌های دور استفاده کرد. 

4.    پمپ بتن

پمپ بتن وسیله‌ای است که به کمک آن می‌توان بتن تازه را از طریق یک لوله به محل بتن ریزی انتقال داد. این مدل از انتقال دهنده بسیار ایمن است و کارایی بسیار بالایی دارد. نکته مهمی که در این روش انتقال باید به یاد داشته باشید، استفاده از لوله‌های با قطر و ضخامت مناسب است. از این مدل انتقال دهنده برای پروژه‌های بزرگ و انتقال حجم بالایی از بتن استفاده می‌شود. 

ترمی چیست و چه کاربردی در انتقال بتن دارد؟

ترمی در حقیقت یک لوله نفوذناپذیر و عایق است که از آن برای بتن ریزی در زیر آب استفاده می‌شود. لوله‌های ترمی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که به راحتی می‌توان طول آن‌ها را دستکاری کرد. ترمی‌ها از نظر ظاهری دارای یک بخش قیف مانند هستند که بر روی لوله بالایی نصب می‌شود. از این قیف برای انجام بتن ریزی استفاده می‌شود. از ترمی علاوه بر بتن ریزی در زیر آب می‌توان برای موارد دیگر نیز استفاده کرد. استفاده از ترمی مزیت‌های بسیاری را به همراه دارد که از جمله این موارد می‌توان به جلوگیری از آسیب به قالب‌ها، استفاده برای بتن ریزی در قالب‌های عمیق و نیز افزایش میزان استحکام نهایی بتن اشاره کرد. 

ویبراتور بتن چیست و چه انواعی دارد؟

ویبراتور بتن وسیله‌ای است که از آن برای تراکم بتن استفاده می‌شود. این مدل از ویبراتور دارای انواع مختلفی است و نحوه عمل هر یک از این انواع با یکدیگر متفاوت است. در ادامه با ما همراه باشید تا به بررسی انواع ویبراتور بتن بپردازیم.

1.    ویبراتور داخلی

ویبراتور داخلی و یا به اصطلاح ویبراتور سوزنی، یکی از پرکاربردترین و رایج‌ترین انواع ویبراتور است که از آن در فرایند بتن ریزی استفاده می‌شود. این مدل از ویبراتور دارای یک میله فولادی با انتهای گرد است که در داخل خود یک المان ارتعاشی دارد. از آنجایی که ابعاد و وزن این مدل از ویبراتور بسیار مناسب است؛ به راحتی می‌توان آن را جا به جا کرد و در محل‌های مختلف مورد استفاده قرار داد. 

مراحل استفاده از ویبراتور بسیار ساده است و برای استفاده از آن تنها کاری که لازم است انجام دهید این است که انتهای ویبراتور را در داخل بتن تازه فرو ببرید و به آرامی آن را خارج کنید. از این مدل ویبراتور در ساخت انواع سازه استفاده می‌شود.

2.    ویبراتور سطحی

این مدل از ویبراتور دستگاهی است که بعد از بتن ریزی بر روی سطح بتن قرار می‌گیرد. ابعاد این مدل از ویبراتور در مقایسه با نمونه قبلی بسیار بیشتر است و یک گزینه مناسب برای بتن ریزی‌های با ضخامت کمتر از 25 سانتی‌متر به شمار می‌رود. البته لازم به ذکر است که این مدل از ویبراتور در پروژه‌های بزرگ کاربرد چندانی ندارد. 

3.    ویبراتور خارجی

ویبراتور خارجی یکی دیگر از انواع ویبراتور است که به صورت اختصاصی بر روی محل‌های خاصی از بتن ریزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع ویبراتور ارتعاش مستقیم را به قالب و بتن وارد می‌کند. برای همین هم این مدل از ویبراتور انرژی بیشتری را در مقایسه با نمونه‌های قبلی مصرف می‌کند. از این مدل ویبراتور برای بتن‌های پیش ساخته و نیز انواع بتن‌ هایی‌ که امکان استفاده از ویبراتور داخلی وجود ندارد، استفاده می‌شود. 

4.    میز لرزان بتن

میز لرزان یکی دیگر از انواع ویبراتور است که بیشتر برای بتن‌های پیش ساخته مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مدل ویبراتور دارای یک قالب فلزی در بخش بالایی خود است و در بخش پایینی نیز یک ویبراتور به قالب متصل است. همچنین لازم به ذکر است که از این مدل ویبراتور می‌توان برای بتن‌های با سفتی بالا نیز استفاده کرد. 

تجهیزات پرداخت چه هستند؟

تجهیزات پرداخت به صورت کلی آن دسته از ابزارهایی هستند که از آن‌ها برای تراز کردن یا صاف کردن سطح بتن استفاده می‌شود. این تجهیزات معمولا به دو صورت دستی و اتوماتیک تقسیم بندی می‌شوند. در ادامه با ما همراه باشید تا به رایج‌ترین تجهیزات پرداخت اشاره کنیم.

1.    تیغه ماله

 تیغه ماله یکی از ابزارهای دستی و ساده برای پرداخت سطح بتن است که از آن بیشتر در کارهای ساده و پروژه‌های کوچک استفاده می‌شود. تیغه ماله از متریال‌های مختلفی از جمله پلاستیک و یا فولاد ساخته و روانه بازار می‌شوند. به کمک تیغه ماله می‌توان یک سطح صاف و صیقل خورده را در محل بتن ریزی فراهم کرد. تیغه ماله انواع مختلفی دارد که یکی از آن‌ها ماله شانه‌ای است که از آن بیشتر برای پرداخت بتن با دقت بالا استفاده می‌شود.

2.    ماله موتوری

 این مدل از تجهیزات پرداخت را با نام ماله پروانه‌ای نیز می‌شناسند. ماله موتوری یکی از پرکاربردترین ابزارهای مکانیکی است که از آن در پرداخت بتن استفاده می‌شود. این مدل ماله، دارای چند تیغه است که به یک موتورگردان متصل هستند. از ماله موتوری در پروژه‌های بزرگ استفاده می‎‌شود. همچنین لازم به ذکر است که این مدل از ماله دارای دو نوع دستی و مکانیکی است. 

3.    ماله دسته بلند

ماله دسته بلند یکی دیگر از تجهیزات پرداخت است که دارای یک دسته 2 متری است و یک ماله نسبتا بزرگ در انتها دارد. از این مدل ماله می‌توان برای پروژه‌های متوسط استفاده کرد. انتهای این مدل از ماله به گونه‌ای طراحی شده است که هیچگونه اثری را از خود بر روی محل بتن ریزی به جای نمی‌گذارد. 

4.    شمشه

شمشه یک وسیله بلند است که از آن برای تراز کردن سطح بتن ریزی شده استفاده می‌شود. شمشه نیز مانند ماله دارای دو نوع دستی و مکانیکی است. 

جارو چیست؟

جارو یکی از ابزارهایی است که از آن برای تزئین کردن سطح بتن ریزی شده استفاده می‌شود. جارو یک سطح زبر را بر روی محل بتن ریزی شده ایجاد می‌کند. جنس جارو معمولا از فولاد است و استفاده از این دستگاه به مانند سایر دستگاه‌هایی که تا الان به آن‌ها اشاره کردیم نیست و برای استفاده از آن نیاز به مهارت و تخصص بالایی است. 

مراحل بتن ریزی

بتن ریزی به صورت کلی در هفت مرحله انجام می‌شود که در این بخش به هر یک از آن‌ها اشاره کرده و هر یک را به صورت مفصل توضیح خواهیم داد. با ما در ادامه همراه باشید. 

• قالب بندی

قالب بندی فرایندی است که در آن سرهم کردن و قالب بندی بتن انجام می‌شود. همانطور که می‌دانید قالب بندی اولین مرحله برای شروع فرایند بتن ریزی است. به صورت کلی برای ساخت قالب‌های بتن ریزی از متریال‌های مختلفی استفاده می‌شود که از جمله این موارد می‌توان به چوب، فولاد و یا الیاف پلیمری اشاره کرد. همچنین لازم به ذکر است که هر یک از عضوهای سازه‌ای به مانند ستون قالب بندی مختص به خود را دارند. 

جا دارد به این موضوع نیز اشاره کنیم که اگر قالب بندی به درستی انجام نشود؛ تمامی مراحل بتن ریزی با مشکل مواجه خواهد شد؛ پس همواره در ساخت قالب باید به نکاتی توجه داشته باشید که از جمله این موارد می‌توان به بررسی تراز بودن سطوح، قراردادن بلوک‌های سیمانی و جانمایی ملیگرد براساس طرح و نیز تمیز کردن مواد زائد از روی قالب و روغن اندود کردن اشاره کرد. 

• ساختن بتن

ساختن بتن در حقیقت همان مرحله اختلاط بتن است. در این مرحله باید مواد اولیه به مانند سنگدانه، آب و سیمان به میزان مناسب با یکدیگر مخلوط شوند و ملات تشکیل گردد. در این مرحله تمامی سنگدانه‌ها به کمک خمیر سیمانی پوشیده خواهند شد. به صورت کلی برای ساخت بتن و اختلاط آن در پروژه‌های کوچک از میکسر بتن استفاده می‌شود. اما در پروژه‌های بزرگ، مقدار بتن مورد نیاز از شرکت‌های بتن سازی خریداری شده و کامیون‌های حمل بتن با تراک میکسر آن را به محل بتن ریزی انتقال خواهند داد گاهی نیز از اختلاط دستی استفاده می‎‌شود؛ در این روش مخلوط کردن مواد اولیه بتن به کمک کارگر و بدون استفاده از دستگاه میکسر انجام می‌شود. از این روش بیشتر در پروژه‌های کوچک استفاده می‌شود.  در ساخت بتن مواردی به مانند یکنواخت بودن و همگن بودن بسیار حائز اهمیت است و نشان دهنده کیفیت بالا و نیز دوام و استحکام بتن است.

در زمان ساخت بتن باید به مواردی توجه داشته باشید که از جمله مهم‌ترین این موارد می‌توان به رنگ یکنواخت بتن، ترکیب یکنواخت تمامی مواد اولیه، پوشانده شدن سطح با خمیر سیمانی و نیز عدم مشاهده جداشدگی و آب انداختن اشاره کرد. که در ادامه به توضیح چند مورد از این موارد نام برده شده خواهیم پرداخت.

1.    رنگ بتن: در صورتی که رنگ بتن دارای ناهمگنی باشد نشان‌دهنده عدم اختلاط درست و یکنواخت بودن نسبت مواد اولیه است. پس همواره به رنگ بتن توجه کافی داشته باشید.

2.    پوشانده شدن سطح با خمیر سیمانی: زمانی که سطح بتن با خمیر سیمانی پوشیده شده باشد، نشان دهنده این است که چسبندگی بتن و نیز نفوذپذیری آن قابل قبول است. و عدم چسبندگی نیز نشانه یک ضعف بزرگ در بتن است. پس همواره به پوشانده شدن سطح با خمیر سیمانی توجه داشته باشید. 

3.    عدم جداشدگی و آب انداختن: بتن نباید هیچگاه دچار جداشدگی و آب انداختن شود؛ دلیل این سخن نیز این است که چنین مواردی نشان دهنده اختلاط نامناسب مواد اولیه با یکدیگر است. 

• انتقال بتن

انتقال بتن فرایندی است که طی آن بتن ساخته شده به محل بتن ریزی انتقال داده می‌شود. انتقال بتن به مانند سایر مراحل بتن ریزی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و فاکتور بسیار مهمی در زمینه کیفیت بتن ریزی است. پس با توجه به این مسئله فرایند انتقال باید با تجهیزات مناسبی انجام شود. با توجه به قوانینی که برای انتقال بتن وضع شده است؛ انتقال بتن باید به گونه‌ای صورت گیرد که از جداشدگی و آب افتادگی بتن جلوگیری شود. استفاده از تجهیزات ساده برای انتقال نیز تنها در زمانی مورد تایید است که حداکثر حجم بتن 300 لیتر در هر نوبت باشد و یا این که حداکثر میزان فاصله 60 تا محل بتن ریزی باشد. 

برای انتقال بتن از محل ساخت به محل بتن ریزی به کمک پمپ و لوله نیز قوانینی وضع شده است که از جمله موارد ذکر شده در آن می‌توان به مناسب بودن قطر لوله و ضخامت استاندارد لوله اشاره کرد. همچنین لازم به ذکر است که سرعت پمپاژ نیز باید به صورت استاندارد باشد؛ چرا که اگر سرعت پمپاژ بیشتر از حالت استاندارد باشد جداشدگی را به همراه خواهد داشت. همچنین در صورت توقف کار با پمپاژ بهتر است که اقدامات لازم را جهت جلوگیری از مسدود شدن آن انجام دهید. 

بتن ریزی

بتن ریزی فرایندی است که طی آن بتن تازه ساخته شده توسط تجهیزات انتقال دهنده به درون قالب ریخته می‌شوند. این فرایند بسیار حساس و مهم است و به همین دلیل نیز باید نظارت کافی بر روی آن صورت گیرد. بتن ریزی هر یک از عضوهای سازه‌ای روش مخصوص به خود را دارد و از جمله فاکتورهای مهم در بتن ریزی می‌توان به زمان گیرش بتن، الگوی بتن ریزی و نیز ارتفاع سقوط آزاد اشاره کرد که در ادامه بیشتر به آن‌ها خواهیم پرداخت.

1.    تاثیرزمان گیرش بتن بر کیفیت بتن ریزی

زمان گیرش اولیه در بتن ریزی بسیار مهم و حائز اهمیت است. به صورت کلی زمان گیرش اولیه در بتن حدود یک ساعت زمان می‌برد. البته لازم به ذکر است که با اضافه کردن مواد افزودنی می‌توان این مدت زمان را کم و یا زیاد کرد. از آنجایی که این گیرش بر روی کیفیت بتن بسیار تاثیرگذار است باید به کمک آزمایش مورد بررسی قرار گیرد. 

به صورت کلی اگر میزان اسلامپ بتن پیش از شروع بتن ریزی کمتر از مقدار استاندارد باشد، باید از استفاده بتن خودداری کرد. اضافه کردن دوغاب نیز غیر استاندارد بوده و تنها زمانی ممکن است که دستگاه نظارت این اجازه را بدهد. 

2.    تاثیر الگوی بتن ریزی بر کیفیت بتن ریزی

در هنگام ساخت سازه‌های بزرگ، بتن ریزی براساس یک الگو و توالی خاص صورت می‌گیرد. الگوی مناسب بتن ریزی به دلیل جلوگیری از ایجاد درز سرد در بتن استفاده می‌شود. به صورت کلی بتن ریزی باید خیلی سریع و پیوسته و با توجه به محدوده‌های از پیش تعیین شده انجام شود. روند بتن ریزی باید به گونه‌ای باشد که هنگام بتن ریزی، بتن بتواند خاصیت خمیری خود را حفظ کند و فضای ایجاد شده میان میلگردها را به خوبی پوشش دهد. همچنین هم تراز بودن سطح بتن ریزی نیز بسیار مهم است. 

3.    تاثیر ارتفاع سقوط بر روی کیفیت بتن

ارتفاعی که بتن ریزی در آن انجام می‌شود بر روی جداشدگی بتن بسیار تاثیرگذار است. محدوده استانداردی که برای بتن ریزی معمولا استفاده می‌شود، 90 الی 150 سانتی متر است. به صورت کلی بتن باید تا جایی که ممکن است به محل کف ریخته شود تا از جداشدگی دانه‌ها در هنگام ریخته شدن جلوگیری شود. البته گاهی اوقات نیاز به بتن ریزی از ارتفاع بیشتر است که در چنین شرایطی می‌توانید از یکسری استاندارد استفاده کنید که در بخش‌های بعدی به آن‌ها اشاره خواهیم کرد. 

ویبره بتن

استفاده درست و اصولی از ویبراتور نیاز به مهارت و تجربه بالا دارد. همواره سعی کنید در زمان استفاده از ویبراتور پیش از شروع کار یک ویبراتور یدک را نیز داشته باشید تا در صورت بروز هر گونه مشکل بتوانید از ویبراتور یدک استفاده کنید و مانعی جهت ادامه فرایند بتن ریزی نداشته باشید. برای استفاده اصولی و صحیح از ویبراتور همواره سعی کنید آن را به صورت عمودی به داخل بتن فرو کنید و به این نکته نیز توجه داشته باشید که هیچگاه ویبراتور را زمانی که در داخل بتن است، خم نکنید؛ دلیل این سخن نیز این است که این کار می‌تواند منجر به خرابی دستگاه و یا ایجاد سطح ناهمواره بر روی بتن شود.

در هنگام فرو بردن ویبراتور در بتن، این کار را با صبر و حوصله زیاد انجام دهید. اگر این کار را با فشار بیش از حد انجام دهید، احتمال این که میله ویبراتور میان میلگردها گیر کند وجود دارد. به منظور جلوگیری از ایجاد درز سرد در بتن، همواره سعی کنید ویبراتور را تا کف محل بتن ریزی پایین ببرید. همواره در هنگام بتن ریزی مخلوط‌هایی با اسلامپ پایین اطمینان حاصل کنید که ارتعاش ویبراتور کافی باشد؛ دلیل این سخن این است که بتن‌های با اسلامپ پایین به ویبراتور و ارتعاش بیشتری نیاز دارند. 

مدت زمانی که ویبراتور باید انجام شود نیز در حدود هر سه سانتی متر یک ثانیه است. به این نکته نیز توجه داشته باشید که در صورتی که هنگام بیرون آوردن ویبراتور حباب مشاهده شد، عمل ویبره زدن باید دوباره انجام شود. 

پرداخت بتن

همانطور که در قسمت‌های قبلی نیز به آن اشاره کردیم، پرداخت بتن فرایندی است که طی آن تراز کردن سطح بتن ریزی شده انجام می‌شود. پرداخت مزیت‌های بسیاری را به همراه دارد که از جمله این موارد می‌توان به افزایش میزان مقاومت در برابر سایش و نیز کاهش میزان نفوذپذیری اشاره کرد. عمل پرداخت، معمولا برای سازه‌هایی به مانند دال سقف، دال کف و شالوده مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این بخش با ما همراه باشید تا مراحل پرداخت و الزامات آن را خدمت شما عزیزان شرح دهیم.

پرداخت بتن معمولا در 4 مرحله انجام می‌شود که در مرحله اول شمشه کاری باید صورت گیرد و صاف کردن پستی و بلندی انجام شود. در مرحله بعدی تی کشی را داریم که در این مرحله سطح‌های ناصاف و لبه‌های باقی مانده باید صاف شوند. در مرحله سوم نیز مایه کشی باید انجام شود که در این مرحله سنگدانه‌ها نیز باید به درون بتن فرو رفته و سطح به صورت یکدست صاف شود.

در مرحله آخر نیز پرداخت نهایی را داریم که در آن متراکم کردن سطح باید صورت گیرد. همواره به این نکته نیز توجه داشته باشید که نوع و ابعاد ماله باید مطابق با ابعاد سطح مورد نظر انتخاب شود. جنس پرداختی که از آن استفاده می‌کنید نیز به ترکیباتی که در بتن به کار رفته است بستگی دارد. به عنوان مثال در صورت چسبنده بودن بتن بهتر است که از پرداخت فولادی و بدون آلیاژ استفاده کنید. 

مدت زمان پرداخت بتن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. معیار اصلی که از آن می‌توانید برای اتمام کار پرداخت استفاده کنید، آب انداختن بتن است. زمانی که آب انداختن بتن را مشاهده کردید می‌توانید دست از پرداخت بکشید. در صورتی که پرداخت به درستی صورت نگیرد، در گذشت زمان یک لایه نازک بر روی بتن تشکیل خواهد شد و بعد از مدتی از بتن جدا شده و تخریب می‌شود.

لازم به ذکر است که می‌توانید عملیات پرداخت را بعد از سفت شدن بتن نیز انجام دهید. این کار را می‌توانید با دو روش خشک و مرطوب انجام دهید. به صورت کلی هر چقدر تکرار پرداخت بیشتر باشد، مقاومت در برابر سایش بیشتر خواهد بود. 

عمل‌آوری بتن

فرایندی است که در آن باید کنترل رطوبت و دما صورت گیرد تا خواص مکانیکی مناسب برای تولید بتن نهایی فراهم گردد. این فرایند یکی از مهمترین مراحل بتن ریزی است که باید با حساسیت بالا انجام شود. به صورت کلی عمل‌آوری بتن بر روی مواردی به مانند نفوذپذیری و ترک خوردگی تاثیرگذار است. روش‌های عمل‌آوری مختلفی وجود دارد که در ادامه به برخی از این روش‌ها اشاره خواهیم کرد. 

1.    عمل‌آوری عایق

در روش عمل‌آوری عایق، رطوبت بتن به کمک تبخیر آب موجود در بتن حفظ خواهد شد. برای این کار می‌توان از صفحات مخصوص و نیز مواد شیمیایی غشایی استفاده کرد. مواد عایقی که برای این روش می‌توان از آن‌ها استفاده کرد بسته به نیاز متفاوت هستند و می‌توانید از پوشش‌های پلاستیکی، پارچه‌های پوششی و نیز پانل‌های عایق برای این کار استفاده کنید. لازم به ذکر است که اگر قرار است بتن مورد نظر در معرض تابش نور خورشید قرار گیرد، بهتر است که از پوشش‌های سفیدرنگ برای جلوگیری از جذب گرما استفاده کنید.

2.    عمل‌آوری آب‌رسانی

در روش آب رسانی یک سطح نازک از آب به صورت مستقیم روی پوشش‌های مختلف بتن ایجاد خواهد شد. در این روش تماس آب با بتن از خشک شدن آن جلوگیری خواهد کرد. روش آب‌رسانی به نظارت مستمر نیاز دارد. عمل‌آوری آب رسانی شامل چند مرحله است که به آن اشاره خواهیم کرد.

در مرحل اوله باید آب پاشی روی بتن انجام شود که این مرحله می‌تواند به صورت دستی و یا به کمک سیستم آب پاش انجام شود. در مرحله بعد نیاز است که از محلول‌های عمل‌آوری بر روی بتن استفاده شود که برای این کار می‌توانید از سیستم اسپری کردن استفاده کنید. 

انتخاب روش از میان روش‌های مختلفی که برای عمل‌آوری بتن استفاده می‌شوند، به کمک فاکتورهای مختلفی تعیین می‌شود که از جمله این موارد می‌توان به نوع بتن، نسبت آب به سیمان و نیز شرایط محیطی اشاره کرد. به عنوان مثال یکی از بهترین روش‌های عمل‌آوری در شرایط محیطی معمولی و هوای سرد، استفاده از روش عایقی است. همچنین لازم به ذکر است که مدت زمان عمل‌آوری نیز بسیار مهم است و به صورت استاندارد برای این کار به 6 الی 14 روز زمان نیاز است.  البته مدت زمان عمل‌آوری در آزمایشگاه و محیط با یکدیگر متفاوت است. 

اختلاط بتن چیست؟

اختلاط بتن فرایندی است که در آن مواد اولیه بتن با یکدیگر مخلوط می‌شوند. البته لازم به ذکر است که نسبت اختلاط در این مرحله بسیار مهم است و به همین دلیل نیز اهمیت آزمایش بتن بسیار بالا است. 

دمای بتن ریزی

از آنجایی که انتظار می‌رود که گیرش اولیه یک ساعت زمان ببرد، میزان دما بر روی آن بسیار تاثیرگذار خواهد بود. کنترل دما برای جلوگیری از نوسانات دمایی در هنگام بتن ریزی بسیار مهم است و در صورت عدم کنترل دما، امکان ایجاد ترک بر روی سطح بتن وجود دارد. به عنوان مثال در هنگام بتن ریزی در هوای سرد، افزودن مواد حباب زا برای ساخت بتن هوادار بسیار مهم است.  به صورت کلی برای بتن ریزی شرایط دمایی مختلف استانداردهایی وجود دارد که در ادامه این مطلب به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

تراکم سطح بتن

یکی از مهمترین مراحل بتن ریزی، تراکم بتن است. انجام این کار به کمک ویبراتور صورت می‌گیرد. در صورتی که از ویبراتور به درستی استفاده شود حباب‌های درون بتن از آن خارج خواهند شد و دیگر مانع از یکپارچگی سطح بتن نخواهند شد. ویبره زدن بتن یک روش ثابت شده است که برای تراکم بیشتر و دوام بالاتر از آن استفاده می‌شود. 

روش‌های بتن ریزی عضوهای سازه‌ای 

در بخش‌های قبلی سعی کردیم شما عزیزان را با برخی از تجهیزات و نیز مراحل بتن ریزی آشنا کنیم. بتن ریزی هر یک از قسمت‌های سازه‎ به مانند شالوده، ستون و تیر با دیگر متفاوت است. در این بخش با ما همراه باشید تا به بررسی بتن ریزی هر یک از قسمت‌های یک سازه بپردازیم. 

نحوه انجام بتن ریزی شالوده

قبل از این که بتن ریزی شالوده انجام شود نیاز است که جنس زمین مورد ارزیابی قرار گیرد. در صورتی که زمین مورد نظر استحکام کافی را نداشته باشد، باید کندن زمین تا رسیدن به یک لایه دارای استحکام بالا انجام شود. در صورتی که نهادهای نظارتی اجازه دهند، نیازی به قالب بندی پیش از بتن ریزی نیست. البته در این حالت به کمک پوشاندن سطح شالوده با پوشش‌های ضدآب از رطوبت شالوده توسط زمین جلوگیری خواهد شد. بستر شالوده حداقل باید با 100 میلی‌متر بتن پر شود. 

نحوه انجام بتن ریزی دال 

دال‌ها عضوهای بتن ریزی هستند که معمولا در اشکال مستطیل و به صورت افقی ساخته می‌شوند. برای بتن ریزی دال باید به مواردی توجه داشته باشید که از جمله این موارد می‌توان به بتن ریزی متوالی در یک جهت، عدم تخلیه بتن در یک نقطه و نیز کنترل ایجاد درز سرد اشاره کرد. 
در هنگام بتن ریزی در داخل دال باید این کار به آرامی و پیوسته صورت گیرد. با استفاده از ترمی می‌توان این کار را راحت‌تر انجام داد. برای تسطیح شدن سطح بتن های خاص نیز می‌توان از ویبراتورها استفاده کرد. در آخر نیز برای مقاومت در برابر فرسایش باید عمل پرداخت روی آن صورت گیرد. 

بتن ریزی سطوح چگونه انجام می‌شود؟

بتن ریزی سطوح از جمله مواردی است که هم به صورت دستی و هم با استفاده از لوله ترمی انجام می‌شود. در صورتی که ارتفاع ستون زیاد باشد، بتن ریزی باید به صورت مرحله‌ای انجام شود. البته به این نکته نیز باید توجه داشته باشید که در این صورت بتن ریزی باید با ضخامت‌های یکسان انجام شود. ضخامت هر لایه برای بتن ریزی به صورت مرحله‌ای باید چیزی در حدود 300 تا 500 میلی‌متر باشد. در زمان بتن ریزی ستون باید به مواردی توجه داشته باشید که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد. 

1.    فاصله زمانی بتن ریزی: در زمان بتن ریزی ستون یکی از مواردی که باید به آن توجه داشته باشید؛ فاصله زمانی میان دو بتن ریزی متوالی است. فاصله‌ای که دو بتن ریزی متوالی را انجام می‌دهید باید کمتر از 30 دقیقه باشد. البته این مدت زمان در شرایط گرم به 20 دقیقه کاهش می‌یابد.

2.    استفاده از ویبراتور داخلی: برای بتن ریزی ستون استفاده از ویبراتور داخلی یک امر ضروری است. البته لازم به ذکر است که استفاده از ویبراتور باید به صورت اصولی باشد و در صورت استفاده بیش از حد احتمال جداشدگی بالا می‌رود.

3.    ارتفاع سقوط آزاد: ارتفاع سقوط آزاد در بتن ریزی بتن یکی دیگر از مواردی است که همواره باید به آن توجه داشته باشید؛ به صورت استاندارد ارتفاع سقوط در بتن ریزی ستون باید از 12 متر بیشتر نشود. 

4.    پیوستگی بتن ریزی: از جمله نکات مهمی که در بتن ریزی ستون باید به آن توجه داشته باشید پیوستگی بتن ریزی است. بتن ریزی ستون باید تا رسیدن به سطح پایینی آن ادامه پیدا کند. 
علاوه بر مواردی که در این بخش به آن‌ها اشاره کردیم بعد از بتن ریزی باید وجود آب در انتها و گوشه‌های ستون مورد بررسی قرار گیرد. به صورت کلی برای بتن ریزی در ستون‌های با ارتفاع کم استفاده از قیف گزینه مناسب‌تری است.   

بتن ریزی دیوار چگونه انجام می‌شود؟

برای بتن ریزی دیوار پیش از هر کاری ابتدا باید سطح زیرین دیوار به خوبی آماده شود. سطح مورد نظر باید عاری از هر گونه آلودگی باشد. در صورت خشک بودن سطح لازم است که مقداری سطح آن مرطوب گردد. در مرحله بعد قالب بندی دیوار باید به صورت محکم و صحیح نصب شود. بعد از طی شدن مراحل، آرماتورها باید مطابق با نقشه اجرایی در جای خود قرار گیرند و سپس بتن ریزی باید به آرامی و پیوسته در داخل قالب‌ها صورت گیرد. 

در صورت نیاز می‌توان از لوله ترمی نیز برای بتن ریزی دیوار استفاده کرد. بتن ریزی دیوار باید به کمک ویبراتور انجام شود تا تراکم آن به خوبی حفظ شود. در آخر نیز باید از تجهیزات پرداخت برای تراز کردن آن استفاده کرد. 

بتن ریزی عضوهای شیب‌دار چگونه انجام می‌شود؟

بتن ریزی عضوهای شیب دار نسبت به سایر قسمت‌ها سخت‌تر است و نیاز به کنترل و نظارت بیشتر برای جلوگیری از جداشدگی دارد. به صورت کلی برای این نوع بتن ریزی می‌توان از یک مانع استفاده کرد. برای جلوگیری از جداشدگی در این نوع بتن ریزی می‌توان از لوله ترمی نیز استفاده کرد. در این مرحله باید توجه ویژه‌ای به حرکت بتن داشت تا از ایجاد جداشدگی در آن جلوگیری کرد. 

بتن ریزی عضوهای منحنی چگونه انجام می‌شود؟

در برخی از موارد عضوهایی به مانند ستون ممکن است دارای منحنی باشد. برای بتن ریزی در عضوهای دارای منحنی باید بتن ریزی به صورت لایه لایه انجام شود. 

بتن ریزی توسط پمپ چگونه انجام می‌شود؟

پمپ یکی از رایج‌ترین تجهیزات مورد استفاده در بتن ریزی است. لوله‌ی نازل پمپ باید به گونه‌ای باشد که در نزدیک‌ترین محل به ریزش نهایی بتن قرار داشته باشد. در صورتی که لوله پمپ در فاصله‌ای دور از محل ریزش بتن قرار داشته باشد، ممکن است در زمان بتن ریزی، جداشدگی رخ دهد. به واسطه نزدیک قرار دادن لوله پمپ می‌توان از بروز چنین مشکلی جلوگیری کرد. همواره به یاد داشته باشید که در بتن ریزی توسط پمپ این کار باید با سرعت مناسب و نیز پیوسته انجام گیرد. 

بتن ریزی در شرایط خاص چگونه انجام می‌شود؟

گاهی اوقات ممکن است امکان بتن ریزی به کمک روش‌هایی که تا به اینجا به آن‌ها اشاره کردیم وجود نداشته باشد، در چنین شرایطی باید از روش‌های مختلفی برای بتن ریزی استفاده کرد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد. 

1.    هوای سرد (استاندارد ACI-306): در شرایط هوای سرد بتن ریزی نیازمند نظارت و توجه ویژه‌ای است تا از آسیب به آن جلوگیری شود. دمای بتن با توجه به استاندارد ACI-306 باید بین رنج دمایی 10 تا 32 درجه باشد. در این نوع روش از مواد افزودنی ضدیخ برای جلوگیری از یخ زدگی استفاده می‌شود. در روش استاندارد ACI-306 از یک عایق نیز برای جلوگیری از آن استفاده می‌شود. به صورت کلی در شرایط هوای سرد، زمان بتن ریزی و تراکم بتن باید به گونه‌ای باشد که سرما آسیبی را به بتن وارد نکند. 

2.    هوای گرم (استاندارد ACI-305): در این روش زمانی که هوا خیلی گرم است طبق استاندارد ACI-305 باید بتن ریزی در دمای کمتر از 32 درجه سانتی‌گراد انجام شود. در این روش برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از هوای گرم، از افزودنی‌های کاهنده آب استفاده می‌شود تا از تبخیر سریع آب جلوگیری شود. در این روش استفاده از عایق‌هایی به منظور حفظ رطوبت و جلوگیری از خشک شدن نیز بسیار ضروری است. 

3.    استاندارد سقوط آزاد (استاندارد ACI-301): در بتن ریزی همانطور که در بخش‌های قبل نیز به آن اشاره کردیم ارتفاع سقوط

بتن ریزی-قسمت اول (تعریف بتن ریزی)

بتن‌ریزی-قسمت دوم (بتن ریزی کارگاهی)

بتن‌ریزی-قسمت سوم ( مروری بر بتن‌ریزی تئوری )