بتن ریزی-قسمت اول (تعریف بتن ریزی)

بتن در بین مصالح ساختمانی مدرن موقعیت منحصر به فردی را دارا می‌باشد و می‌توان گفت به نوعی پاسخگوی تلاش معماران و مهندسان برای یافتن یک ماده رضایت بخش و اقتصادی برای ساختمان‌های مرتفع و چند طبقه بوده است. استفاده از بتن در برج‌ها و ساختمان‌های مرتفع در طی 20 سال گذشته به طور قابل توجهی افزایش یافته است که این امر را مدیون بهبود کلیه فناوری‌های مرتبط با این ماده از جمله مواد افزودنی، روش حمل و نقل، پمپاژ در ارتفاع‌های مختلف و ... باید دانست.
از این رو یک بتن ریزی موفق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

هدف از بتن‌ریزی

هدف اصلی از بتن ریزی در نحوه قرار گرفتن در سازه به صورتی است که بتن با بیشترین سرعت و کارآیی بهینه در موقعیت نهایی خود قرار گیرد به طوری که در زمان تراکم هیچ گونه جداسازی اتفاق نیفتد.

چگونه از عملیات بتن‌ریزی مراقبت شود؟

هنگام عملیات بتن ریزی همیشه تاکید بر این امر است که شخصی باتجربه در کار ساخت و ساز حضور داشته باشد و پیوسته خطرات احتمالی را پیش بینی نماید و برای جلوگیری از آن ابزار و وسایل مورد نیاز مانند پیچ و مهره را در دسترس داشته باشد چرا که در هنگام بتن ریزی ممکن است هر لحظه اتصالات و گوه‌ها شل شده و یا اتصالات باندازه کافی محکم نشده باشند و لرزش ناشی از بتن ریزی موجب از هم گسیختگی قالب گردد و شخص ناظر می‌تواند از این پیش‌آمدها جلوگیری نماید.

مقدمه‌

بتن‌های اضافی و گروت‌ها باید بلافاصله پس از اتمام بتن ریزی از سطح بتن بوسیله فشار آب یا اسپری کردن آب با نیروی زیاد تمیز یا رقیق گردند تا پاکسازی سطوح به خصوص در قالب‌های فلزی با کمک ضربه آسان‌تر گردد.
در طول صدها سال، بتن تبدیل یه ماده انتخابی برای ساخت ساختمان‌های مسکونی و تجاری، تاسیسات زیربنایی مانند بزرگراه‌ها، سدها و پل‌ها، بنادر و سایر مکان‌های مهم شده است.
دوام ذاتی، ماندگاری، تطبیق پذیری و توانایی استفاده از آن در هر زمان و مکان در طول تاریخ تولید بتن به وضوح سخن از ویژگی‌های منحصر آن می‌گوید.
بتن را می‌توان با استفاده از روش‌ها و وسایل مختلف درون سازه قرار داد گرچه قرار گرفتن بتن در موقعیت نهایی به صورت مستقیم به وضوح مطلوب است اما این امر معمولا امکان‌پذیر نمی‌باشد برای روشن شدن موضوع لازم است بدانیم که معمولا برای رساندن بتن از دستگاه مخلوط کن یا تراک میکسر معمولا از داکت یا پمپ‌های مخصوص استفاده می‌شود چرا که به فرض مثال امکان پذیر نمی‌باشد که از یک دستگاه کامیون (تراک میکسر) یا بچ مخلوط آماده به طور مستقیم در بالای ستون یا دیوار بتن را تخلیه نمود.
در ساختمان‌های 2یا 5 طبقه می‌توان از بالابرها جهت حمل بتن استفاده کرد که با کمک تسمه‌های چرخ و قرقره یا آسانسور بتن حمل و نقل می‌شود اما هر چه ساختمان بالا و بالاتر می‌رود حمل بتن با بالابر و باکمک چرخ و تسمه و باکت وقت گیر می‌شود و به‌صرفه نخواهد بود چرا که این یک روند مداوم نیست و مانع بهره وری می‌شود.
از آنجا که یکی از تکنیک‌هایی که به صنعت ساخت و ساز کمک فوق‌العاده‌ای کرده بتن ریزی است روز به روز روش‌های نوین جایگزین روش‌های قبلی می‌گردد و پرواضح است که متدهای قبلی کاملا منسوخ نخواهند شد امروزه استفاده از پمپ یک روش جایگزین برای حمل بتن با کمک بالابر و باکت در ارتفاع می‌باشد.
اکثر مخلوط‌های بتنی استاندارد را می‌توان با کمی ‌اصلاح پمپ کرد.
چندین عامل فنی و مدیریتی باید بر بهره وری بتن پمپ شده هنگام بتن ریزی در نظر گرفته شود.
نه تنها از پمپ جهت بتن‌ریزی در ارتفاعات استفاده می‌شود بلکه ماشین آلات و تجهیزات مورد استفاده در پمپاژ بتن مانند پمپ‌های بتنی برای انتقال بتن آماده به داخل سازه ساختمان نیز  استفاده می‌شود. پمپ بتنی مزایای بسیار مثبتی منجمله افزایش بهره وری را ارائه می‌دهد. این پمپ در مدت زمان کوتاه و در مکان‌هایی که دسترسی به آن‌ها توسط نیروی انسانی دشوار است، حجم بالایی از بتن را تحویل می‌دهد. تقاضا برای پمپ‌های بتنی با نوع عملکرد و همچنین نوع پمپ متفاوت است. 
در اوایل دهه 1990 مطالعه‌ای در مورد استفاده از منابع نیروی کار و تجهیزات بتن ریزی در کشور هنگ کنگ انجام شد. این مطالعه شامل مشاهده دقیق 154 مورد بتن ریزی در پروژه‌های ساختمانی به مدت 38 روز از 38 کارخانه تولید بتن آماده در هر روز بود. اطلاعات بسیار مفصلی در مورد روش‌های مختلف  بتن ریزی به دست آمد و بایکدیگر مقایسه شد. در این مطالعه کامیون‌های حمل بتن، دستگاه‌های پمپ بتن، خطوط لوله سفت و سخت و انعطاف پذیر، نحوه تمیز نگاه داشتن خطوط لوله، اتصالات و سایر لوازم جانبی، تناسب بتن تولیدی قابل پمپاژ که نشان دهنده درجه مطلوب سنگدانه‌ها، نسبت آب به سیمان مورد نیاز ترکیب بتنی، اهمیت اشباع سنگدانه‌های سبک و داشتن یک طرح مخلوط مناسب می‌باشد مورد بررسی قرار گرفت تا در نهایت عوامل تاثیرگذار بر میزان تحویل بتن یکنواخت و هم چنین حفظ کیفیت یکنواخت بتن در انتهای خط مشخص گردید.
سازه‌های متنوع از بلندترین آسمان خراش‌ها تا کوچکترین فروشگاه‌ها نیاز به پمپ دارند و پمپ بتن روش بسیار خوبی برای رسیدن به بتن ریزی مطلوب است چرا که افزایش بهره روی بسیار مهم است و تکمیل سریع‌تر به مالک اجازه می‌دهد که زودتر بازه سرمایه گذاری خود را دریافت کند.

تعریف بتن ریزی

ریختن و جابجایی بتن شامل مراحل حرکت و حمل بتن از محل تحویل در کارگاه، ریختن آن در قالب‌ها و متراکم کردن تا رسیدن به یک بتن سازه ای با استحکام سازه ای کافی، دوام، کاربری و ظاهری مطابق با مشخصات و طرح موردنظر است که مستلزم دانش کافی درمورد رفتار بتن حین حمل در شرایط مختلف و بکارگیری ماشین‌آلات مناسب جهت انتقال  می‌باشد.

چکیده شرایط یک بتن‌ریزی

باید هر اندازه که ممکن است بتن در نزدیکی محل نهایی آن تخلیه شود و نباید آن‌را با لرزاندن به فاصله زیاد حرکت داد بایستی بتن را در فواصل نزدیک هم تخلیه نمود و هر توده انباشته توسط ویبره کردن در محل نهایی خود قرار گیرد و باید در لرزاندن و متراکم کردن فصل مشترک بین دو توده انباشته شده دقت کافی به کار برده شود.
شرایط کاری مختلف و وسایل مناسب برای بتن‌ریزی از مسائلی است که باید موردنظر ویژه قرار گیرد به عنوان مثال در ریختن بتن دال‌های بتن کف یا پی دبوارها به طور مستقیم از میکسر (کامیون مخلوط کن بتن آماده) و تنها از چند نقطه محدود نیاز به حرکت بتن با فاصله قابل ملاحظه‌ای با یک لرزاننده یا تحت وزن بتن می‌باشد که این کار با بتن نسبتآ آب‌دار که قدر مسلم کیفیت پایین‌تری را دارد صورت‌پذیر می‌باشد تا حرکت بتن را سهل نماید هم‌چنین می‌توان از ناودانی‌های بلند با شیب کم و نسبتآ مسطح استفاده کرد که در این‌جا نیز بایستی بتن آب‌دار باشد تا به سهولت روی سطح جریان یابد. 
بتن آب‌دار مقاومت و دوام پایین‌تری در مقایسه با بتن با اسلامپ متوسط دارد و احتمال ایجاد ترک‌خوردگی، پودرشدگی، سایش، آب پس دادن، نفوذ آب و در کل یک بتن نامطلوب و باکیفیت پایین در آن بسیار بالاست. 
در این‌گونه شرایط باید راه‌حل مناسبی جهت یافتن محل‌‌های بیشتر برای تخلیه بتن از میکسر حمل بتن بود تا سطح بیشتری پوشش داده شود و یا این‌که وسایل یتن ‌ریزی اضافی جهت ریختن بتن از میکسر حمل بتن به‌کار برده شود.
این وسایل همانطور که در بالا اشاره گردید می‌تواند فرغان، جام (باکت ) و جرثقیل، نوارنقاله و یا در نهایت پمپ بتن باشد که پمپ بتن می‌تواند ثابت و یا سیار باشد و استفاده از هرکدام‌ یک از ابزار فوق بستگی به نظر مهندس اجرا دارد.
در بتن‌ریزی دیوارها با مقطع یا عمق نسبتآ زیاد بایستی بتن به‌طور منظم در لایه‌هایی با ضخامت مشخص ریخته شود که به‌طور معمول ضخامت لایه‌ها بین ۳۷.۵ تا ۵۰ سانتی‌متر تعریف می‌شود. هر لایه به‌طور منظم باید ویبره شود و در لرزاندن فصل مشترک دو توده بتنی مجاور هم باید دقت کافی مبذول داشت.
سطوح بزرگ با لایه‌های متعدد بتن‌ریزی مانند بتن حجیم باید به‌طور منظم به‌صورت پلکانی بتن‌ریزی شوند. در بتن‌ریزی سطوح بزرگ یا مقاطع بزرگ باید طوری بزنامه‌ریزی گردد که عملیات بتن‌ریزی به‌طور منظم و پیوسته انجام گردد و حداقل تماس را سطح بتن با محیط داشته باشد تا مانع تشکیل درزهای سرد گردد.
بتن ریزی در بتن‌های حجیم از یک طرف قالب شروع می‌شود و چنانچه در قسمتی از طرح بتن پر مقاومت یا متفاوتی پیش بینی شده باشد شروع بتن ریزی از آن‌ها خواهد بود.
هرلایه بتنی که ریخته می‌شود باید توسط ویبراتور لزراننده شود و از پیوستگی لایه‌ها با هم اطمینان حاصل گردد چنانچه بعد از ویبره کردن قلوه سنگ‌های درشت از توده بتن جدا شده و به کناره‌ها رفته باشد باید دوباره آن‌ها را با بیل و یا هر وسیله مناسب دیگر برای حذف پدیده جدا‌شدگی به بتن اضافه نمود و نباید بتن یا ملات را با بیل روی سنگدانه درشت جدا شده ریخت.
گاهی برای پیوستن دو لایه به یکدیگر از دوغاب بتن استفاده می‌شود ولی در عمل استفاده از ویبراتور مناسب‌تر می‌باشد.
 

بتن را به گونه ای بایست حمل نمود که کمترین جدایی مصالح، از بین رفتن مصالح و افت کارایی و اسلامپ را داشته باشیم. 
بتن از محل تحویل به محل سازه توسط ناودانی، جرثقیل و جام، نوار نقاله یا پمپ حمل می‌گردد مگر در کارهای کوچک که نیاز به سرعت بالا نباشد و کارگر زیادی داشته باشند بتن توسط فرغان، چرخ دستی و یا چرخ موتوری حمل می‌شود. اما در کارهای ساختمانی بزرگ چنانچه تهیه بتن از کارخانه تولید بتن آماده مقدور نباشد می‌توانند از سیستم مخلوط کن‌های مستقر در کارگاه برای ساخت بتن استفاده کنند
وسایل حمل باید با دقت مشخص گردند و پرواضح است تعیین کننده اسلامپ بتن میزان مصالح و طرح اختلاط بتن می‌باشد.

سخن کوتاه

بحث بتن و بتن‌ریزی در ابتدا امری بسیارساده و بدیهی به‌نظر می‌رسد مخلوط کردن آب سیمان مصالح سنگی و ایجاد ماده‌ای به ‌نام بتن آماده و انتقال آن به محل ساخت و ساز ولی در عمل با موجود زنده‌ای برخورد داریم که تمام موارد و مراحل مربوط به آن در این اجمال نمی‌گنجد. 
به‌همین منظور شرح مبسوطی را که در بالا آوردیم تیترگونه و مرحله به مرحله در قسمت بعد توضیح خواهیم داد  
در زیر چند نمونه از بتن‌ریزی توسط شرکت پایهان بتن را مشاهده می‌نمایید. 

       
واحد تحقیق و توسعه شرکت پایهان بتن